Αρμόλια

Τα Αρμόλια είναι χωριό της νότιας Χίου, που βρίσκονται σε μια εύφορη κοιλάδα σε απόσταση 22 χιλιομέτρων περίπου από την πόλη της Χίου. Τα Αρμόλια αριθμούν περίπου 500 μόνιμους κατοίκους. Κοντινότερα χωριά είναι η Καλαμωτή, το Πυργί και η Βέσσα.

Θεωρείται οτι η αρχική ονομασία του χωριού ήταν Ερμόλεια, από τον θεό Ερμή. Άλλοι θεωρούν πάντως οτι το όνομα του χωριού προέρχεται από το αρχαίο ρήμα Αρμόζω – αρμόγεια, Αρμογέα γη.

Το χωριό είναι κυρίως γνωστό στο νησί για τα πήλινα αγγεία του — γλάστρες, κούπες, «μπουρμπούλια», πιθάρια κλπ. Οι κάτοικοι των Αρμολίων ασχολούνται από την αρχαιότητα με την αγγειοπλαστική. Αυτό ξεκίνησε χάρη στην μεγάλη ποσότητα πηλού - αργιλώδους εδάφους - που μαζευόταν στον πυθμένα μιας μικρής και ρηχής λιμνούλας κοντά στο χωριό.

Τα Αρμόλια είναι ένα από τα χωριά της νότιας Χίου όπου καλλιεργείται το μαστιχόδεντρο ή μαστιχοφόρος σχίνος (Pistacia lentiscus, var. Chia) από το οποίο εξάγεται η μαστίχα.

Φθάνοντας στο χωριό, συναντάμε την τεχνητή λίμνη που χρησιμοποιείται για το πότισμα των καλλιεργειών, για την ύδρευση των εργαστηρίων των πήλινων σκευών και αλλά και για την ύδρευση του του χωριού γενικότερα.

Στη Λύκουρη, βουνό πάνω από τα Αρμόλια, υπάρχει γενουατικό μεσαιωνικό κάστρο των Απολίχνων, που διατηρείται σε αρκετά καλή κατάσταση. Εξαιτίας της υπάρξεως του εξωτερικού κάστρου, στα Αρμόλια δεν υπάρχει η αρχικτεκτονική διαμόρφωση του «χωριού-κάστρου», όπως πχ στα Μεστά.