Μαστίχα

Μαστίχα της Χίου ονομάζεται η αρωματική φυσική ρητίνη που εξάγεται από το φυτό της μαστίχας (που ονομάζεται αλλιώς και μαστιχόδεντρο, σκίνος ή και σχοίνος). Το φυτό της μαστίχας είναι ένα είδος θάμνου, που ευδοκιμεί σε ολόκληρη τη Μεσόγειο. Όμως, αν και οι υπόλοιποι σκίνοι μοιάζουν πολύ με τους σκίνους της Χίου, παράγουν ελάχιστα ή καθόλου μαστίχα.

Αυτό σημαίνει οτι το νησί της Χίου, και μάλιστα μόνο το νότιο τμήμα του, είναι το μόνο μέρος της γης οπου ευδοκιμεί αυτή η ιδιαίτερη ποικιλία σχίνου, ο μαστιχοφόρος σχίνος (Pistacia lentiscus var. Chia). Αυτό μάλλον οφείλεται στην ιδιαίτερη σύσταση (ηφαιστιογενή) του εδάφους της νότιας Χίου σε συνδυασμό με το κλίμα του νησιού.

Ο σκίνος είναι θάμνος αειθαλής, ύψους 2-3 μέτρων που αναπτύσσεται με μεγάλη βραδύτητα και ζει πάνω από 100 χρόνια. Την πλήρη ανάπτυξή του την παίρνει μετά από 40 - 50 χρόνια. Η παραγωγή μαστίχας είναι δυνατή μετά τον πέμπτο χρόνο της φύτευσής του. Είναι φυτό ανθεκτικό, και επηρεάζεται μόνο από ακραία καιρικά φαινόμενα (σε περιόδους εξαιρετικής παγωνιάς ή ζέστης, η παραγωγή μαστίχας είναι μειωμένη). Οι νέες φυτείες προέρχονται από κλαδιά παλαιότερων δέντρων.

Για της παραγωγή μαστίχας, οι παραγωγοί κάνουν τομές στον κορμό του σκίνου, από τις οποίες αρχίζει να στάζει το μαστίχι που είναι στην πραγματικότητα ο χυμός του θάμου. Αυτό γίνεται συνήθως το φθινώπορο (Σεπτέμβρη). Η μαστίχα εμφανίζεται σαν δάκρυ στα χαραγμένα σημεία και ρέει σε σταγόνες στο χώμα. Κατά την έκκρισή της έχει τη μορφή κολλώδους και διαυγούς υγρού και σταθεροποιείται μετά από 15-20 ημέρες. Αφού συλλεχθεί από το έδαφος, ξεκινάει η κοπιαστική και χρονοβόρα διαδικασία του καθαρισμού της. Αφαιρούνται τα φύλλα, το χώμα, οι πέτρες και πλένεται με νερό.

Η μαστίχα έδωσε το όνομα της στους οικισμούς της νότιας Χίου, που ονομάζονται Μαστιχοχώρια, αφού μόνο εκεί ευδοκιμεί ο Μαστιχοφόρος σχίνος. Το εμπόριο μαστίχας εδώ και αρκετούς αιώνες αποτελεί μία σημαντική πηγή εισοδήματος για τους κατοίκους των Μαστιχοχωρίων.

Η μαστίχα της Χίου αναγνωρίστηκε από τα αρχαία χρόνια για το ιδιαίτερο άρωμα της, αλλά και για τις θεραπευτικές της ιδιότητες. Έχει καταγραφεί ως η πρώτη φυσική τσίxλα του αρχαίου κόσμου. Χρησιμοποιούνταν για τον καθαρισμό των δοντιών και τη φρεσκάδα της αναπνοής.

Στις μέρες μας, αποδεικνύεται πλέον επιστημονικά ότι η μαστίχα παρουσιάζει ευεργετική δράση κατά των παθήσεων του πεπτικού συστήματος, παρουσιάζει σημαντική αντιμικροβιακή και αντιφλεγμονώδη δράση, συμβάλλει στη στοματική υγιεινή, αποτελεί φυσικό αντιοξειδωτικό, ενώ παράλληλα συμβάλει στην επούλωση τραυμάτων και την ανάπλαση της επιδερμίδας. Στις μέρες μας, χρησιμοποιείται περισσότερο ως τσίχλα ή άρωμα για τη ζαχαροπλαστική, ενώ γνωστό είναι και το λικέρ μαστίχας.