Παράκαμψη προς το κυρίως περιεχόμενο

Ιστορία

Σύμφωνα με ανασκαφές που έχουν πραγματοποιηθεί σε διάφορα μέρη του νησιού, η Χίος ήταν κατοικήσιμη από το 6000 με 2000 π.Χ. (νεολιθική περίοδος και εποχή του χαλκού). Κατά την παράδοση, ο πρώτος κάτοικος και βασιλιάς του νησιού ήταν ο Οινοπίων, γιος του Διόνυσου και της Αριάδνης. Σύμφωνα επίσης με την ελληνική μυθολογία, στο νησί στάθμευσε ο μυθικός ήρωας της αποστολής των Αργοναυτών, ο Ιάσων, όταν ταξίδευε προς την Φρυγία.

Το όνομα της Χίου πιθανόν προέρχεται από την κόρη του Οινοπίοντα, της Χιόνης. Σύμφωνα με μια άλλη εκδοχή, το όνομα του νησιού προέρχεται από τους Σύρους, στην γλώσσα των οποίων σημαίνει μαστίχα. Μία άλλη θεωρία θέλει το όνομα να προέρχεται από το χιόνι που σύμφωνα με το μύθο έπεφτε στο νησί όταν γεννήθηκε ο Χίος, γιος του Ποσειδώνα. Στο νησί κατά καιρούς δόθηκαν και άλλα ονόματα, όπως Πιτυούσα, Αιθαλία, Oφιούσα, Μακρίς και Μαυρονήσι.

Σύμφωνα με κάποιους ιστορικούς, το νησί είχε κατακτηθεί στην αρχαιότητα από τους Λέλεγες, πρωτόγονους Έλληνες υπόδουλους των Μινώων. Σημαντικό ρόλο αρχίζει να διαδραματίζει στην ιστορία της Χίου η εγκατάσταση των Ιόνων γύρω στο 1100 π.Χ, οπότε και αρχίζει να διαδραματίζει σημαντικό ιστορικό ρόλο και αποτελώντας μια σημαντική ναυτική δύναμη. Σταδιακά, το νησί εξελίχθηκε σε ένα από τα μεγαλύτερα σημεία εξαγωγής κρασιού, τον επονομαζόμενο Αριούσιο οίνο, που ήταν ένα από τα πιο ακριβά κρασιά της Ελλάδας.

Επακόλουθο των ευνοϊκών συνθηκών ήταν η άνθηση των γραμμάτων και των τεχνών. Είναι γενικά αποδεκτό ότι ο Όμηρος καταγόταν από τη Χίο και έζησε σε αυτήν τον 8ο αιώνα π.Χ.. Ακόμη, δημιουργήθηκε η περίφημη Σχολή Γλυπτικής της Χίου από την οποία αποφοίτησαν ονομαστοί γλύπτες του 5ου και του 6ου αιώνα π.Χ.

Η περίοδος αυτή έφτασε στο τέλος της όταν η Χίος κατακτήθηκε από τους Πέρσες, το 493 π.Χ. Οι Πέρσες κατέστρεψαν τους αμπελώνες του νησιού, έκαναν λεηλασίες, ενώ πήραν και πολλούς αιχμαλώτους. Τελικά οι Χιώτες επαναστάτησαν και απέκτησαν την ανεξαρτησία τους, ενώ συμμετείχαν και στην Αθηναϊκή Συμμαχία.

Οι Χιώτες ξαναέχτισαν την πόλη και παρουσίασαν μεγάλη πρόοδο στην ναυτιλία, το εμπόριο και την παραγωγή κρασιού. Ο Θουκυδίδης χαρακτηρίζει τους Χιώτες ως τους πλουσιοτάτους των Ελλήνων και επαινεί την ευνομία του νησιού. Η περίοδος αυτή κράτησε για μισό αιώνα, μέχρι την έναρξή δηλαδή του Πελοποννησιακού Πολέμου. Κατά τον Πελοποννησιακό πόλεμο, οι Χιώτες πολέμησαν στο πλευρό των Αθηναίων.

Την περίοδο της κυριαρχίας του Μεγάλου Αλεξάνδρου, στη Χίο υπήρχε μακεδονική φρουρά. Όταν ο Αλέξανδρος πέθανε, το νησί βρέθηκε σε περίοδο παρακμής και πέρασε στα χέρια των Ρωμαίων.

Οι Χιώτες συμμάχησαν με τους Ρωμαίους και στην αρχή απολάμβαναν κάποια προνόμια. Οι Ρωμαίοι όμως με το πέρασμα των χρόνων αφαίρεσαν πολλά έργα τέχνης από το νησί.

Μετά την πτώση της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας και την εξάπλωση του Χριστιανισμού, η Χίος παρέμεινε υπό την διακυβέρνηση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Τότε αναγνωρίστηκε η σημαντική στρατηγική θέση του νησιού και ξεκίνησε η οχύρωση της και η κατασκευή του Κάστρου της Χίου (11ος αιώνας) .

Τον 14ο αιώνα, μετά την 4η Σταυροφορία, η Χίος καταλήφθηκε αρχικά από τους Βενετούς κι έπειτα από τους Γενουάτες, μια ανερχόμενη δύναμη. Για δύο αιώνες, το νησί άνθισε. Οι Γενουάτες, αν και καταπίεζαν τους ντόπιους, οργάνωσαν το εμπόριο μαστίχας και έφεραν στη Χίο τη καλλιέργεια εσπεριδοειδών. Εξάλλου, εκείνη την περίοδο χτίστηκαν τα περισσότερα από τα περίφημα χωριά - κάστρα, οι βίγλες και άλλα οχυρωματικά έργα που και σήμερα μέχρι σήμερα προσδίδουν στο νησί ξεχωριστό χαρακτήρα. Εκείνη την περίοδο ταξίδεψε στη Χίο, όπου και διέμεινε για δύο έτη ο Χριστόφορος Κολόμβος (υπάρχει μνεία στην οποία αναφέρεται το ότι ήταν Χιώτης). Οι Γενουάτες κατάφεραν να κρατήσουν τους Τούρκους μακριά μέχρι το 1566, οπότε και κατακτήθηκε το νησί.

Η καταπίεση του λαού συνεχίστηκε, και μάλιστα σε μεγαλύτερο βαθμό, αυτή τη φορά από τους Τούρκους. Η Τουρκική κατοχή στο νησί διήρκησε 350 χρόνια (1566-1912), αλλά οι νησιώτες κρατούν κάποια προνόμιά τους, χάρη στη παραγωγή μαστίχας. Μετά από μια εξέγερση, το 1822, έγινε η μεγάλη σφαγή της Χίου από τους Τούρκους κατακτητές. Ο τουρκικός στόλος και στρατός έκαιγε και κατέστρεφε τα πάντα για 2 εβδομάδες. Γνωστοί καλλιτέχνες, όπως ο Ευγένιος Ντελακρουά και ο Βίκτωρ Ουγκώ απαθανάτησαν με την τέχνη τους τις μαρτυρικές στιγμές της σφαγής. Λίγοι Χιώτες επέζησαν της λεηλασίας και έκαναν προσπάθεια να ξαναχτίσουν το νησί το 1832.

Η οικονομική και πολιτιστική παράδοση του τόπου διακόπτεται από τον καταστρεπτικό σεισμό, το Μάρτη του 1881, ο οποίος ερημώνει τα πάντα. Για τα επόμενα χρόνια οι Χιώτες μαζεύουν τα συντρίμμια τους.

Τελικά η Χίος ελευθερώθηκε από τον τουρκικό ζυγό το 1912 και έγινε κομμάτι της ανεξάρτητης Ελλάδας. Κατά το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο οι Χιώτες πολέμησαν κατά των Γερμανών ενώ το νησί απελευθερώθηκε μαζί με την υπόλοιπη Ελλάδα το 1944.

History of Chios